Το χρονικό των Capital Controls

Του Σπύρου Καρανικόλα

Η οικονομική αυτή ορολογία φαίνεται να είναι γνωστή πλέον σε κάθε Έλληνα απο τον Ιούνιο του 2015 και ύστερα.Πρόκειται για μια φράση η οποία στο άκουσμα της προκαλεί «τρόμο» και αυτό καθώς η πλειοψηφία των πολιτών, ενδεχομένως , να μην γνωρίζει την ακριβή του ερμηνεία.Με τον όρο αυτό λοιπόν αναφερόμαστε στην προσωρινή (ή μη) επιβολή περιοριστικών μέτρων στην κεφαλαιακή κίνηση του τραπεζικού συστήματος.Έμμεσος σκοπός του, η εξασφάλιση ποσότητας ρευστού στις τράπεζες.

Η ελληνική κυβέρνηση τον Ιούνιο του 2015 κατόπιν ανακοίνωσης δημοψηφίσματος , έθεσε σε εφαρμογή τα capital controls , έπειτα υποχρεωτική εντολή του προέδρου της Ε.Κ.Τ Mάριο Ντράγκι.Αυτό συνέβη καθώς , ο ελληνικός λαός κυριευμένος από πανικό έσπευσε σε κάθε ΑΤΜ της χώρας προκειμένου να <<σώσει>> τα χρήματά του , φοβούμενος πως η κυβέρνηση θα αδυνατούσε να ανταπεξέλθει στις δύσκολες αυτές καταστάσεις θέτοντας έτσι σε σοβαρό κίνδυνο το τραπεζικό σύστημα.Oι αναλήψεις υπερέβαιναν  κατά πολύ το επιτρεπόμενο όριο και γεννήθηκε ο φόβος πως θα επικρατούσε ενας τραπεζικός πανικός (bank run) διότι υπήρχε η πεποίθηση πως οι ελληνικές τράπεζες ήταν αναξιόχρεες · μια τέτοια διαδικασία μπορεί να αποσταθεροποιήσει την τράπεζα σε σημείο πτώχευσης!!

Πράγματι σε μια και μόνο νύχτα οι συνέπειες ήταν ορατές · το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 7,5% για το 2015-2016 , oι άνεργοι αυξήθηκαν κατά περίπου 300.000 και είχαμε μια 23% αύξηση του χρέους ως ποσοστο του ΑΕΠ.Με τα capital controls το ανώτατο όριο ανάληψης διαμορφώθηκε στα 60 μόλις ευρώ ημερησίως και επιπλέον το τραπεζικό σύστημα αδρανεί για κάποιες μέρες προκειμένου  να προετοιμαστεί. Έκτοτε , το σύστημα «παρέλυσε» και οι συνέπειες είχαν αντίκτυπο στην καθημερινότητα.Ενδεικτικά χρίζουν αναφοράς τα πιο σημαντικά και αντιληπτά: Οι ηλεκτρόνικες μεταφορές χρημάτων επιτρέπονται με την προϋπόθεση οτι τα κεφάλαια μένουν εντός της χώρας , υπάρχει πιθανότητα απαγόρευσης ανοίγματος νέων τραπεζικών λογαριασμών και δεν είναι δυνατή η αγορά εισητηρίων (ακτοπλοϊκά-αεροπορικά) απο ταξιδιωτικά γραφεία.Οι συνέπειες τότε ήταν καταστροφικές καθώς πλήγωσαν τον τουρισμό της χώρας άμμεσα ; μια απο τις κυριότερες πηγές εσόδων και επιπρόσθετα είχαν ορατές συνέπειες στο βιοτικό επίπεδο την Ελλήνων.

Την περίοδο αυτή διαδίδεται συχνά ότι χαλαρώνουν τα capital controls , ωστόσο η άρση μερικών περιορισμών αφορά τον επιχειρηματικό κόσμο και όχι τον κάθε πολίτη.Στην πραγματικότητα (9 περίπου μήνες μετά την θέσπισή τους) τα capital controls φαίνεται να είναι ακόμα σε ισχύ και αυτό καθως το ανώτατο όριο αναλήψεων φτάνει μηνιαίως τα 1700-1800 ευρώ (θεώρητικα υπερκαλύπτει τον μέσο μηνιαίο μισθό) , δεν μπορεί κάποιος να ανοίξει λογαριασμό καταθέσεων και τέλος οι διαδικτυακές αγορές απαγορεύονται αν οι πληρωμές γίνονται σε λογαριασμούς του εξωτερικού.Οι πιστωτικές,χρεωστικές και προπληρωμένες κάρτες επιτρέπονται και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αγορές εντός Ελλάδος μέχρι φυσικά το προβλεπόμενο αντίστοιχο όριο κάθε τράπεζας.Παρόλα αυτά , η ελληνική οικονομία αν και ασθενής άντεξε στην δύσκολη πρώτη περίοδο εφαρμογής τους και εκτιμάται ότι θα απαλλαχτούμε (περίπου) στα μέσα του 2016.