Ισότητα των φύλων; Ούτε για πλάκα

Του Θάνου Καραμπουρνιώτη

Έχουν πλέον περάσει 168 χρόνια, από την επίσημη (οργανωμένα) γέννηση του φεμινιστικού κινήματος, μέσω της δημιουργίας του πρώτου φεμινιστικού συνεδρίου στη Νέα Υόρκη τον 19ο αιώνα.
Παρά την πάλη και τους αγώνες του γυναικείου φύλου μέσα στα χρόνια, το ερώτημα παραμένει αναλλοίωτο, η ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα είναι γεγονός ή όχι;Το δοκίμιο αυτό θα προσπαθήσει να δώσει απάντηση, αναγνωρίζοντας βέβαια το ότι η αλήθεια είναι μία εικόνα η οποία εν πολλοίς εξαρτάται από το οπτικό πρίσμα που χρησιμοποιεί ο παρατηρητής για να την προσδιορίσει.

Αρχικά αναγκαίο κρίνεται να ξεκαθαριστεί πως η άποψη του γράφοντα είναι πως η ισότητα των φύλων δεν είναι υπαρκτή, τουλάχιστον μέχρι σήμερα. Θα μπορούσε κάποιος να δηλώσει πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ισχύει μιας και η γυναίκα έχει τα ίδια δικαιώματα με τον άντρα (δικαίωμα εκλέγειν-εκλέγεσθαι, δικαίωμα στην εργασία κλπ). Εδώ πρέπει να διαχωρίσουμε τις έννοιες ισονομία και ισότητα ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία.
Οι έννοιες αυτές εμπερικλείουν  ένα φορέα και ένα δέκτη/παραλήπτη. Στην περίπτωση της ισονομίας ο φορέας είναι το κράτος, η αόρατη εξουσία που καθορίζει τα νομικά δικαιώματα των πολιτών (δέκτες) μιας κοινωνίας. Από πλευράς κράτους τα δύο φύλα έχουν τα ίδια δικαιώματα, επομένως είναι ισόνομα.
Η ισότητα παρόλα αυτά χαρακτηρίζεται από διαφορετικά στοιχεία  από αυτά της ισονομίας. Ο φορέας της έννοιας ισότητα ταυτίζεται με το δέκτη/παραλήπτη της που δεν είναι άλλος από την ίδια την κοινωνία. Με λίγα λόγια το υποκείμενο το οποίο καθορίζει τόσο την ύπαρξη όσο και τους όρους της ισότητας είναι οι ίδιοι οι πολίτες ως μέρος του κοινωνικού συνόλου. Η κοινωνία αποφασίζει άλλοτε συνειδητά και άλλοτε όχι ποια μέλη της είναι ίσα και ποια είναι περισσότερο ίσα από τα υπόλοιπα.
Έτσι, το αρχικό ερώτημα ως προς το αν τα δύο φύλα είναι ίσα, μεταλλάσσεται και γίνεται
»στα μάτια της κοινωνίας, τα μέλη που την απαρτίζουν με διαχωριστική μεταβλητή το φύλο, είναι ίσα;’’.
Η απάντηση είναι ένα εκκωφαντικό όχι. Οι εκφάνσεις της ζωής στις οποίες εκφράζεται η ανισότητα των φύλων μπορούν να ταξινομηθούν σε διαφορετικά επίπεδα, όπως είναι το επαγγελματικό, το πολιτικό αλλά και το κοινωνικό.

Σε επαγγελματικό πλαίσιο, ενδιαφέρον προκαλεί έρευνα της GrantThorton όπου υπολογίζεται πως οι γυναίκες κατέχουν μόλις το 24% των διοικητικών θέσεων των επιχειρήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Έτσι, γίνεται εμφανής η έλλειψη εμπιστοσύνης στο γυναικείο φύλο όσον αφορά την αλυσίδα παραγωγής, όχι όμως λόγω έλλειψης ικανοτήτων παρά λόγω έλλειψης αντρικού μορίου.
Τα ίδια περίπου ισχύουν και στο πεδίο της πολιτικής. Βάσει της ισονομίας που διέπει τα φύλα τόσο ο άντρας όσο και η γυναίκα έχουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι στις βουλευτικές εκλογές. Εάν όμως κάποιος παρατηρήσει τους βουλευτές που προέκυψαν μέσω των εκλογών του Σεπτέμβρη του 2015, θα δει πως οι γυναίκες όντας 54 τον αριθμό απαρτίζουν μόλις το 18% του κοινοβουλίου, αναδεικνύοντας μια ακραία μορφή ανισότητας στο πολιτικό πλέγμα της χώρας.

Τα παραπάνω όμως δεν είναι τίποτα σε σχέση με τον κοινωνικό ρατσισμό που βιώνει καθημερινά η γυναίκα. Το κοινωνικό στερεότυπο της γυναίκας ως καλής νοικοκυράς και ακόμη καλύτερης δούλας και κυράς δεν έχει ξεριζωθεί από τη συνείδηση μεγάλης κοινωνικής μερίδας. Η γυναίκα έχει υποχρέωση να κάθεται σπίτι και να μεγαλώνει τα παιδιά, όσο ο άντρας δουλεύει φέρνοντας ζεστό χρήμα στο σπίτι και ολόκληρη η οικογένεια στο βωμό της πατριαρχικής εξουσίας  πίνει νερό στο όνομά του. Για γυναίκα ως ισάξιο μέλος της οικογενειακής εστίας, ως άνθρωπο με φιλοδοξίες και όνειρα στον επαγγελματικό τομέα ούτε λόγος.

Πέρα από το πατριαρχικό μοντέλο σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη ζωή της σύγχρονης γυναίκας είναι τα βαθιά σεξιστικά αντανακλαστικά μιας κοινωνίας όπου η εξουσία ανέκαθεν βρισκόταν στα χέρια του άντρα, μαζί με την αποφασιστική από μέρους του δυνατότητα να ορίζει το τι θεωρείται ηθικά κατακριτέο και τι όχι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι σεξουαλικές επιλογές κάποιου και η αποδοχή τους ή όχι από την κοινωνική πλειοψηφία με βάση το φύλο του. Πιο συγκεκριμένα, όταν ένας άντρας έρθει σε σεξουαλική επαφή με μεγάλο (συμβατικά) αριθμό γυναικών οδηγείται σε κοινωνική ανάδειξη με τη λογική του πρότυπου κυρίαρχου αρσενικού. Σε αντιδιαστολή, όταν μια γυναίκα έρθει σε επαφή με μεγάλο αριθμό ανδρών κατά κανόνα οδηγείται σε κοινωνικό αποκλεισμό. Δηλαδή οι ίδιες πράξεις διαφορετικών υποκειμένων με ειδοποιό διαφορά το φύλο τους, οδηγούν σε αντιθετικά μεταξύ τους κοινωνικά αποτελέσματα αναδεικνύοντας επακριβώς το ότι η ισότητα των φύλων είναι μία εντέχνως δημιουργημένη ψευδαίσθηση.

Η γυναίκα κατά τη διάρκεια των προηγούμενων αιώνων πάλεψε και αγωνίστηκε για να κατακτήσει δικαιώματα που για τον άντρα θεωρούνταν αυτονόητα και επάνω στους αγώνες αυτούς έχτισε το δικαίωμά της στην ισονομία, χάρις στο αίμα των απεργών εργατριών της βιομηχανίας υφαντουργίας στη Νέα Υόρκη το 1857, χάρις στους αγώνες της τον 20ο αιώνα όπου απαίτησε το δικαίωμα στην ψήφο και στις ανθρώπινες συνθήκες εργασίας. Η κοινωνική ισότητα, θεμελιωμένη πλέον στην κατάκτηση στης ισονομίας είναι το αναγκαίο ιστορικό επακόλουθο. Ο χειραφετημένος άνθρωπος του μέλλοντος δε θα γνωρίζει διαχωρισμό φύλου, θα αναγνωρίζει όμως την πραγματική και παράλληλα ιδεαλιστική ισότητα. 

Σχολιάστε